Ortezlerin kullanımı Hipokrat zamanına kadar uzanır. Geçmişte uzuvları desteklemek ve hareketleri düzenlemek için basit tahtalardan oluşan ortezler kullanılıyordu. Tıp ve teknoloji ilerledikçe metal, deri gibi daha dayanıklı malzemelerden üretilmeye başlandı. Günümüzde kullanım kolaylığı ve hafifliği nedeniyle termoplastik gibi modern termoplastik malzemeler tercih edilmektedir. Bu gelişmeler sayesinde destek cihazları hastaların günlük yaşamlarını kolaylaştırmaktadır.
Ortez nedir ve ne içindir?
Ortez, insan vücuduna dışarıdan uygulanan, kemikleri, eklemleri veya kasları destekleyen ve koruyan tıbbi bir cihazdır. Ortezin amacı vücut deformasyonlarını düzeltmek, ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini arttırmaktır. Ortezler kırık, burkulma, kas ve tendon zayıflıkları gibi birçok durumda kullanılmaktadır.
Ortezler insan vücudunun doğal yapısını bozmadan dışarıdan destek sağlar. Bu sayede bazı hastalıklar daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde iyileşir. Günümüzde teknoloji sayesinde ortezler daha ergonomik ve kullanımı rahat hale gelmiştir. Ancak kişiye özel tasarımları sayesinde tedavi süreci daha etkili olmaktadır.
Birçok ortez türü mevcuttur. Diz, ayak bileği gibi eklemleri destekleyen ortezler genellikle sert plastik veya metal malzemelerden yapılır. Kullanılacak ortezin yapısı ve malzemesi hastaların vücut yapısına, yaşına ve sağlık durumuna göre değişiklik göstermektedir. Bu çeşitlilik sayesinde günlük yaşamda da rahatlık sunuyor.
Ortezler birçok farklı hastalığın tedavisinde çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Temel olarak vücudu desteklemek için tasarlanmıştır. Ortez kullanımında en sık karşılaşılan bozukluklar şunlardır:
1. Kırıklar ve yaralanmalar
Kırık kemiklerin veya burkulan eklemlerin stabilize edilmesi iyileşmeyi hızlandırmak için çok önemlidir. Bu noktada ortezler oldukça kullanışlıdır.
2. Kas ve tendon zayıflığı
Kas zayıflığı veya tendon hasarı durumunda uzuvların doğru çalışmasını destekler. Ayrıca aşırı zorlanmayı önleyerek hastanın günlük aktivitelerini daha rahat gerçekleştirmesini sağlar.
3. Eklem bozuklukları
Bazı durumlarda diz, ayak bileği ve dirsek gibi eklemlerde kireçlenme, romatizma gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda ortezler eklemi stabilize ederek ağrıyı azaltır ve hareketi kontrol eder.
4. Konjenital anomaliler ve nörolojik bozukluklar
Kemik ve eklemlerdeki bazı doğumsal anomalilerde uzuvların doğru gelişmesine yardımcı olurlar. Bu ileride ortaya çıkabilecek sorunların önüne geçmektedir.
Ayrıca felç, beyin felci veya sinir hasarı gibi durumlarda kas spazmlarını da kontrol eder. Ayrıca yürümeyi ve duruşu destekler. Bu sayede hastanın bağımsız hareket etmesine yardımcı olur.
5. Ameliyat sonrası destek, spor yaralanmaları ve koruyucu kullanım
Ameliyat sonrası iyileşme sürecinde ameliyat bölgelerinin korunmasını sağlar. Bu iyileşme sürecinde doku hasarını önler.
Ortopedik ortezler spor yapan kişilerde eklem ve kasların desteklenmesi amacıyla da kullanılabilmektedir.